Page 7 - İSTİHBARAT TEŞKİLATLARI

16
OSMANLI COĞRAFYASINDA İSTİHBARAT TEŞKİLATLARI

Bu casusların çoğu Türkçe ve Arapça’yı iyi konuşuyor, Binbaşı
Noel gibi bazıları Kürtçe’nin birçok lehçesini biliyordu.
Daha gerilere gidersek, İngiltere Hindistanı sömürge hâline
getirdiği 17. Yüzyıldan itibaren İslam ülkelerinde misyoner teş-
kilatı ile bu casusluk faaliyetlerini başlatmıştı. Birçoğu hidayete
ermiş Müslüman kimliğiyle İslam ülkelerinde yerleşmiş bu kişi-

lerin birinci görevi, edindikleri her türlü bilgiyi ülkelerine rapor
etmekti. İkinci görevleri ise Müslümanlar arasındaki mezhep
ve fikir ayrılıklarını körükleyerek aralarını açmaya çalışmaktı.
20. Yüzyılın başında ise istihbarat örgütlerinin fonksiyonu
daha çok askerî ve stratejik alana kaymıştı. Haber alma ve düş-
manın haber almasını engelleme dışında, propaganda, örgütleme,
kışkırtma, isyana teşvik, hatta gerilla çalışmaları ön plana çık-
mıştı. Bunun en tipik örnekleri Kahire’deki İngiliz Karargâhı’nda
kurulan “Arap Bürosu”na bağlı casusların faaliyetiydi.

Osmanlı Devleti’nde ise İngilizlerin bu istihbarat örgü-
tünün karşıtı “Teşkilatı Mahsusa” idi. Yapı olarak İttihat
ve Terakki’nin çetecilik faaliyetlerine dayanan Teşkilatı
Mahsusa’nın Trablusgarp, Balkan, Kafkas ve Hindistan ope-
rasyonları istihbarattan ziyade Müslümanları birleştirmek,
milis kuvvetlerini örgütlemek ve direniş hareketlerini des-
teklemek şeklindeydi.

Sömürgecilerin işgali altındaki Müslümanların organizas-
yonu, hem gizlilik gerektirmesi hem de bölge insanlarını çok
iyi tanıyan elemanlara ihtiyaç duyulması bakımından hiç de
kolay operasyonlar değildi. Bu tecrübeli, gözüpek, vatansever
ve fedakâr gönüllüler her gittikleri yerde sevgi gösterileriyle
karşılanmış ve destek görmüşlerdi. Fakat çeşitli bölgelerde